روکش زیرکونیا چیست و برای چه دندانی مناسب است؟
روکش زیرکونیا دقیقاً چیست؟
روکش زیرکونیا نسل جدیدی از روکش‌های دندانی است که هسته اصلی آن از ماده‌ای به نام «زیرکونیوم اکساید» ساخته می‌شود. این ماده:
- سختی و استحکام بسیار بالایی دارد،
- به‌خوبی با بدن سازگار است (بیوکامپتیبل)،
- امکان رنگ‌آمیزی و تنظیم رنگ نزدیک به دندان‌های طبیعی را می‌دهد.
روکش زیرکونیا می‌تواند به‌صورت تک‌لایه (مونولیتیک) یا هسته زیرکونیا + لایه چینی روی آن ساخته شود. انتخاب نوع روکش بسته به محل دندان (جلویی یا خلفی)، میزان فشار حین جویدن و انتظارات زیبایی شما انجام می‌شود.
چه زمانی روکش زیرکونیا پیشنهاد می‌شود؟
تصمیم نهایی برای نوع روکش بعد از معاینه و بررسی رادیوگرافی گرفته می‌شود، اما به‌طور کلی زیرکونیا در این موارد گزینه‌ی مناسبی است:
- دندان‌های عقبی که فشار زیادی حین جویدن تحمل می‌کنند،
- دندان‌های عصب‌کشی‌شده و ضعیف که نیاز به محافظت بیشتری دارند،
- مواردی که بیمار سابقه شکستگی روکش‌های قدیمی‌تر را دارد،
- مواردی که بیمار به فلز حساسیت دارد و روکش‌های فلز–سرامیک مناسب نیستند،
- ایمپلنت‌هایی که نیاز به روکش مقاوم و دقیق دارند.
مراحل ساخت و تحویل روکش زیرکونیا چگونه است؟
روند کلی ساخت روکش زیرکونیا شبیه سایر روکش‌هاست، اما در لابراتوار با دستگاه‌های دیجیتال (اسکنر و فرز CNC) طراحی و تراش داده می‌شود:
- ۱. معاینه و تصمیم‌گیری: ابتدا دندان از نظر پوسیدگی، کیفیت ترمیم‌های قبلی، وضعیت ریشه و لثه بررسی می‌شود. اگر نیاز به درمان ریشه یا ترمیم زیر روکش باشد، قبل از قالبگیری انجام می‌شود.
- ۲. تراش دندان: دندان در بی‌حسی، به شکل مناسب برای روکش تراش داده می‌شود تا فضای کافی برای مواد روکش ایجاد شود.
- ۳. قالبگیری یا اسکن دیجیتال: از دندان تراش‌خورده و دندان‌های مجاور قالب گرفته می‌شود یا در صورت امکان از اسکنر داخل دهانی استفاده می‌شود.
- ۴. روکش موقت: تا زمان آماده‌شدن روکش اصلی، یک روکش موقت روی دندان قرار داده می‌شود تا از حساسیت و حرکت دندان جلوگیری شود.
- ۵. ساخت روکش در لابراتوار: لابراتوار بر اساس قالب یا فایل دیجیتال، هسته زیرکونیا را طراحی و تراش می‌دهد و در صورت نیاز، لایه چینی روی آن اضافه می‌کند.
- ۶. تست و تحویل: روکش آماده شده روی دندان امتحان می‌شود، تماس‌ها و اکلوژن چک می‌شود و بعد از رضایت از تطابق و رنگ، با چسب مخصوص روکش، به‌صورت دائمی چسبانده می‌شود.
مزایای روکش زیرکونیا چیست؟
- استحکام بالا: زیرکونیا در برابر فشارهای جویدن مقاوم است و برای دندان‌های عقبی گزینه‌ای امن محسوب می‌شود.
- ظاهر نسبتاً طبیعی: امکان تنظیم رنگ نزدیک به دندان‌های مجاور وجود دارد، به‌خصوص در مدل‌های چندلایه.
- عدم وجود فلز تیره زیر لثه: مثل روکش‌های فلز–سرامیک، در طول زمان سایه تیره فلزی در خط لثه دیده نمی‌شود.
- سازگاری با لثه: زیرکونیا معمولاً بافت لثه را کمتر تحریک می‌کند و لثه اطراف آن می‌تواند ظاهر طبیعی‌تری داشته باشد.
- مناسب برای روی ایمپلنت: به‌دلیل استحکام و قابلیت طراحی دقیق، روی بسیاری از سیستم‌های ایمپلنت استفاده می‌شود.
محدودیت‌ها و نکاتی که باید بدانیم
هیچ نوع روکشی «ایده‌آل مطلق» نیست. روکش زیرکونیا هم در کنار مزایا، نکاتی دارد که باید از قبل از آن‌ها آگاه باشید:
- در برخی موارد جلو، برای رسیدن به حداکثر زیبایی ممکن است روکش‌های سرامیک‌های خاص دیگر یا ترکیب زیرکونیا–پرسلین انتخاب شوند.
- اگر فشارهای جویدن خیلی شدید و کنترل‌نشده باشد (مثل دندان‌قروچه)، امکان لب‌پریدگی لایه چینی در روکش‌های دولایه وجود دارد؛ در این موارد نوع مونولیتیک یا استفاده از گارد شب توصیه می‌شود.
- کیفیت کار لابراتوار و طراحی اکلوژن، نقش اصلی در موفقیت بلندمدت روکش دارد؛ فقط جنس ماده کافی نیست.
مراقبت بعد از تحویل روکش زیرکونیا
بعد از چسباندن روکش، رعایت چند نکته ساده کمک می‌کند روکش و دندان زیر آن ماندگارتر و سالم‌تر بمانند:
- تا چند ساعت بعد از چسباندن، بهتر است از سمت همان روکش غذای سفت جویده نشود.
- در روزهای اول، اگر احساس بلند بودن روکش یا گیر کردن دندان‌ها به هم دارید، حتماً اطلاع دهید تا اکلوژن تنظیم شود.
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن اطراف روکش باید مثل دندان طبیعی و حتی کمی دقیق‌تر انجام شود.
- از شکستن یخ، مغزهای خیلی سفت و عادت جویدن اجسام سخت (خودکار، ته لیوان و...) خودداری کنید.
- اگر سابقه دندان‌قروچه شبانه دارید، ممکن است استفاده از گارد شب (نایت‌گارد) لازم باشد.
پرسش‌های رایج درباره روکش زیرکونیا
آیا روکش زیرکونیا باعث لثه‌درد می‌شود؟
اگر حاشیه روکش به‌درستی طراحی و اجرا شود و بهداشت دهان خوب باشد، معمولاً لثه به روکش زیرکونیا عادت می‌کند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود. قرمزی یا التهاب طولانی‌مدت لثه نیاز به بررسی دندانپزشک دارد.
روکش زیرکونیا چقدر ماندگاری دارد؟
ماندگاری روکش به سه عامل اصلی بستگی دارد: کیفیت تراش و چسباندن، کیفیت ساخت لابراتوار و میزان مراقبت و بهداشت فردی. با رعایت این موارد، روکش می‌تواند سال‌ها بدون مشکل کار کند.
آیا بعد از گذاشتن روکش، دندان هنوز ممکن است درد بگیرد؟
اگر دندان پایه قبلاً درمان ریشه شده باشد و درمان درست انجام شده باشد، درد شدید دائمی انتظار نمی‌رود. با این حال، در روزهای اول ممکن است کمی حساسیت یا فشار حس شود که غالباً موقت است. درد شدید یا طولانی نیاز به معاینه مجدد دارد.