از کجا بفهمیم نیاز به ایمپلنت داریم؟
ایمپلنت دندانی در یک نگاه
ایمپلنت دندانی در واقع یک «ریشه مصنوعی» از جنس فلز تیتانیوم است که داخل استخوان فک قرار می‌گیرد تا به‌تدریج با استخوان جوش بخورد. بعد از این مرحله، روی ایمپلنت، پایه و روکش قرار داده می‌شود و از نظر عملکرد و ظاهر، بسیار شبیه دندان طبیعی عمل می‌کند.
ایمپلنت یکی از بهترین روش‌ها برای جایگزینی دندان از دست‌رفته است؛ اما قرار نیست برای هر دندانی که کمی مشکل دارد، سریع سراغ ایمپلنت برویم. در بسیاری از موارد می‌توان دندان را حفظ و درمان کرد و فقط وقتی دندان قابل نگهداری نباشد، ایمپلنت به‌عنوان گزینه اصلی مطرح می‌شود.
در چه شرایطی معمولاً ایمپلنت پیشنهاد می‌شود؟
تصمیم نهایی بعد از معاینه و بررسی عکس‌ها گرفته می‌شود، اما به‌طور کلی در این موارد بیشتر احتمال دارد ایمپلنت به شما پیشنهاد شود:
- ۱. دندان قبلاً کشیده شده است
ساده‌ترین حالت، زمانی است که جای یک یا چند دندان در فک شما خالی است. اگر فاصله بین دندان‌ها زیاد شده، غذا مرتباً در آن ناحیه گیر می‌کند یا هنگام خندیدن این فضای خالی دیده می‌شود، ایمپلنت معمولاً بهترین روش برای پر کردن این فضا است. - ۲. دندان به‌قدری تخریب شده که دیگر قابل ترمیم نیست
گاهی پوسیدگی یا شکستگی دندان آن‌قدر شدید است که:- تقریباً چیزی از تاج دندان باقی نمانده،
- ریشه طول و کیفیت کافی برای نگه داشتن روکش ندارد،
- یا ترک عمیق تا ریشه امتداد پیدا کرده است.
- ۳. لقی شدید دندان به‌علت بیماری لثه و استخوان
در بیماری‌های پیشرفته لثه (پریودنتیت)، استخوان اطراف دندان تحلیل می‌رود و دندان به‌تدریج لق می‌شود. اگر لقی دندان زیاد و استخوان نگه‌دارنده بسیار کم شده باشد، ممکن است دیگر امکان نگهداری دندان وجود نداشته باشد و بعد از کنترل عفونت و ارزیابی دقیق، صحبت از ایمپلنت مطرح شود. - ۴. مشکلات مکرر با پروتز متحرک
بیمارانی که چند دندان یا تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند و از پروتز متحرک استفاده می‌کنند، گاهی با مشکلاتی مثل لق‌شدن، زخم‌شدن لثه و سختی در جویدن درگیر هستند. در این شرایط، ایمپلنت می‌تواند:- به‌عنوان پایه‌ای برای ثابت نگه‌داشتن پروتز متحرک عمل کند،
- یا به‌طور کامل جای پروتز متحرک را با کار ثابت بگیرد.
- ۵. ناهماهنگی واضح در لبخند به‌خاطر دندان غایب
وقتی در ناحیه لبخند (به‌خصوص دندان‌های جلو) دندانی از دست رفته باشد، معمولاً از نظر زیبایی و روحی فشار زیادی به بیمار وارد می‌شود. در صورت مناسب بودن شرایط استخوان و لثه، ایمپلنت یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها برای بازگرداندن لبخند طبیعی است.
چه زمانی هنوز می‌شود دندان را نگه داشت؟
در خیلی از موارد، بیماران فکر می‌کنند دندانشان «دیگر تمام شده» و باید کشیده شود، درحالی‌که با درمان صحیح می‌توان سال‌ها آن را نگه داشت. مثال‌هایی از این شرایط:
- پوسیدگی عمیق اما با ریشه‌ی سالم که با درمان ریشه و روکش قابل نگهداری است،
- شکستگی سطحی یا ترک محدود که با ترمیم و روکش می‌توان آن را کنترل کرد،
- حساسیت شدید به سرد و گرم که صرفاً به‌معنای نیاز قطعی به ایمپلنت نیست،
- لقی خفیف ناشی از التهاب لثه که با جرمگیری و درمان لثه قابل بهبود است.
به همین دلیل تصمیم‌گیری بر پایه معاینه، عکس رادیوگرافی و گاهی عکس سه‌بعدی (CBCT) انجام می‌شود، نه فقط بر اساس درد یا ظاهر دندان.
علائمی که شما حس می‌کنید ولی لزوماً به معنای نیاز به ایمپلنت نیست
این موارد شایع هستند، ولی به‌تنهایی دلیل قطعی برای کشیدن دندان و گذاشتن ایمپلنت محسوب نمی‌شوند:
- درد هنگام جویدن روی یک دندان،
- تغییر رنگ دندان (تیره‌شدن)،
- گیر غذایی بین دو دندان،
- حساسیت به سرد و گرم،
- احساس کمی لقی بعد از ضربه یا بعد از درمان ارتودنسی.
در بسیاری از این موارد، با درمان ریشه، ترمیم، روکش یا درمان لثه می‌توان دندان را حفظ کرد. تصمیم به کشیدن دندان فقط زمانی گرفته می‌شود که از نظر علمی، درمان‌های حفظ‌کننده نتیجه خوبی نداشته باشند یا شانس موفقیتشان پایین باشد.
مسیر تصمیم‌گیری تا ایمپلنت چگونه است؟
اگر شما یا دندانپزشکتان به ایمپلنت فکر می‌کنید، معمولاً این مراحل طی می‌شود:
- ۱. معاینه دقیق و بررسی سوابق: وضعیت کلی دهان، لثه، دندان‌های مجاور و عادات شما (مثل دندان‌قروچه، سیگار و …) بررسی می‌شود.
- ۲. عکس رادیوگرافی: برای ارزیابی ریشه، استخوان اطراف و دندان‌های مجاور ضروری است.
- ۳. در صورت نیاز، CBCT: برای بررسی سه‌بعدی حجم استخوان، محل سینوس، عصب و برنامه‌ریزی دقیق‌تر ایمپلنت.
- ۴. بررسی گزینه‌ها: بسته به شرایط، ممکن است علاوه بر ایمپلنت، گزینه‌هایی مثل بریج یا پروتز متحرک نیز مطرح شود.
- ۵. برنامه درمانی و زمان‌بندی: مشخص می‌شود که آیا ایمپلنت بلافاصله بعد از کشیدن انجام می‌شود یا بعد از یک دوره ترمیم استخوان.
ایمپلنت همیشه بهترین گزینه است؟
ایمپلنت درمانی بسیار ارزشمند و ماندگار است، اما لزوماً برای همه بیماران و همه شرایط بهترین انتخاب نیست. در موارد زیر ممکن است گزینه‌های دیگری به‌جای ایمپلنت پیشنهاد شود:
- بیماری‌های کنترل‌نشده عمومی (مثل دیابت کنترل‌نشده)،
- استخوان بسیار ضعیف که امکان تقویت آن محدود است،
- شرایطی که امکان جراحی برای بیمار بسیار پرخطر است،
- بیمارانی که تمایلی به جراحی ندارند و ترجیح می‌دهند از روش‌های غیرجراحی استفاده کنند.
در این موارد ممکن است از بریج یا پروتز متحرک استفاده شود تا بدون دخالت جراحی، فضای خالی دندان تا حد زیادی جبران شود.
اگر هنوز شک دارم، چه کار باید بکنم؟
اگر یک یا چند دندان خراب یا لق دارید و نمی‌دانید باید آن‌ها را حفظ کنید یا ایمپلنت بگذارید، بهترین کار این است که یک معاینه کامل همراه با عکس رادیوگرافی انجام دهید. در مرکز دندانپزشکی دکتر مرام سعی می‌کنیم:
- ابتدا امکان نگهداری دندان را بررسی کنیم،
- اگر دندان قابل‌حفظ نباشد، زمان مناسب کشیدن و ایمپلنت را برنامه‌ریزی کنیم،
- و همه مراحل و گزینه‌ها را به‌صورت شفاف و قابل‌فهم برای شما توضیح دهیم.